Son mozas entre os 17 e os 40 anos, xitanas, que grazas a un programa da Fundación Secretariado Xitano estanse formando como auxiliares de convencións e congresos. Non queren renunciar aos seus costumes nin integrarse. Falan de convivir cos paios, que agora pídenlles información nos corredores dos institutos feirais. Tampouco renuncian a unha formación que en moitos casos as súas familias prohibíronlles. Ven que a vida da feira non é o mellor futuro e sácanlle partido ao que teñen. Loli, Esmeralda e Genma, na foto, aspiran a chegar ata a universidade.
REPORTAXE
Da feira aos congresos: o programa Ecotur forma a mozas xitanas como azafatas de eventos
Cando ten un intre libre, a Loli Jiménez lle "sae" ir á feira de Salgueiriños para axudar no posto da súa familia. "Pero os xitanos tamén valemos para estudar e sacarnos unha carreira", defende con apromo esta rubia de 17 anos a quen os seus pais lle prohibiron ir ao instituto ao cumprir os 12. A súa irmá pequena tivo mellor sorte. "Aos poucos, imos progresando", recoñece. Pero Loli non se conforma. Ademais de ir a clases todos os días para sacarse o Graduado Escolar, dous ou tres veces ao mes enfúndase o traxe de chaqueta azul mariño para repartir documentación e atender ao público en feiras e convencións. É unha das 29 mozas formadas dentro do programa Acceder, da Fundación Secretariado Xitano, como azafata de congresos e turismo.
A maioría de alumnas non terminou os estudos primarios
"Non queremos levar vida de paias. Somos como somos e punto"
"Temos moito gañado porque estamos acostumadas a pasar todo o día de pé", conta Esmeralda. O trato coa xente tampouco é un reto, lévao no sangue desde fai 29 anos. "Estou na feira desde que nacín", chancea. Igual que o 63% dos perto de 9.000 xitanos que viven en Galicia. Unha cifra que, no caso das mulleres, ascende ao 96%.
Pero ser vendedora ambulante non é o mesmo que ser azafata de congresos. Nos cursos de protocolo, informática e comunicación que se imparten na fundación, as mozas -de entre 17 e 40 anos- aprenden, sobre todo, a "ter máis actitude", di Esmeralda. Todas están na bolsa de traballo de Ecotur, un servizo que desde fai unha década ofrece azafatas xitanas a entidades, administracións e empresas para feiras e congresos. En Galicia empezou a funcionar hai tres anos desde Santiago.
"O traballo nos eventos non é unha finalidade, senón unha parte do proceso de formación", insiste o coordinador provincial da Fundación Secretariado Xitano, Gorka de Luis. Non hai congresos e feiras suficientes para empregar a todas as alumnas. O ano pasado, participaron en 18 eventos, a maioría contratados polo Servizo Galego de Igualdade e Benestar. O obxectivo é que as mozas adquiran coñecementos e experiencia para futuros traballos, desde camarera ou dependenta a recepcionista de hotel. "Case todas as que terminaron o curso xa tiveron experiencias laborais de ao menos oito meses", segue de Lluís. Ecotur, que xa funciona en Madrid, Andalucía, Valencia, Aragón e Cataluña, é unha experiencia piloto dentro do programa Acceder, que desde o ano 2000 empregou en Galicia a máis de 2.000 xitanos (40.000 en toda España).
Conta de Lluís que as azafatas de Ecotur, que cobran uns 270 euros por cada congreso, contribúen a mostrar "o 70% da poboación xitana", invisible e eclipsada polo estereotipo da delincuencia e os poboados chabolistas. "Non estamos todos no mesmo saco, pero o topicazo pesa moito", protesta unha das alumnas máis veteranas. Genma Jiménez, pura elegancia, ten 40 anos, unha filla de 14 e o forte propósito de deixar pronto a venda ambulante. Non quere vivir como os seus pais, pero tampouco fala de integración. A palabra chave é convivencia.
"Non queremos levar vida de paios e despegarnos dos nosos costumes e valores. Tampouco queremos ser diferentes. Somos como somos e punto". Quen fala con tanto convencemento é Banessa Giménez. A súas 24 anos, é a axente intercultural da fundación e encárgase de todos os cursos. "Co das azafatas deuse a volta á tortilla. Agora son os paios os que piden información aos xitanos", ríe.
A maioría de mozas que fan o curso non terminaron os estudos primarios. En Galicia están na mesma situación o 42% dos xitanos. Pero Banessa e Loli xa lle están poñendo remedio. En xuño farán o exame para conseguir o Graduado Escolar. Se apróbano, Banessa continuará na fundación, pero Loli quere seguir estudando. Primeiro, Bacharelato e logo, a carreira de Dereito na universidade "para defender ao pobo xitano".
